Historia Rumunii

Historia Rumunii

W czasach starożytnych Rumunię zamieszkiwały plemiona dako-getyckie, należące do rodziny ludów trackich. Na początku VII wieku p.n.e. Grecy przystąpili do zakładania kolonii handlowych na wybrzeżu Morza Czarnego; tak powstały Callatis (dzisiejsza Mangalia), Tomis (Konstanca) i Histria. W I w. p.n.e. zagrożeni przez Rzymian Dakowie utworzyli własne państwo (pierwszy król Dacji, Burebista, współczesny był Juliuszowi Cezarowi), które jednak wobec potęgi rodzącego się imperium miało niewielkie szanse na zachowanie niezależności. Ostatni król Decebal co prawda wzmocnił je, ale nie udało mu się uchronić kraju przed rzymskim podbojem. Rzymianie wkroczyli na ziemie Daków w latach 105-106 n.e. i stosunkowo szybko zawładnęli terytorium obejmującym większość współczesnej Rumunii, łącznie z Transylwanią (łac. „za lasem”).

Rzymską ekspansję na północ uwieczniają dwa słynne pomniki: Kolumna Trajana w Rzymie oraz tropaeum Traiani w Adamclisi, miejscu zwycięstwa legionów w Dobrudży. Osiedlający się w nowej prowincji, Dacji, Rzymianie wnieśli tu swoją kulturę, zwyczaje i język i zasymilowali się z miejscową ludnością. Stopniowo powstał naród o typowo romańskim temperamencie, posługujący się łaciną z czasem coraz bardziej różniącą się od mowy Owidiusza, zesłanego przez Cezara Augusta do Konstancy nad Morzem Czarnym.

Gromadząc siły do obrony przed atakami Gotów w 271 r., cesarz Aurelian zdecydował się wycofać rzymskie legiony i administrację na południe od Dunaju, ale w Dacji pozostali zromanizowani wołoscy chłopi. Pomiędzy IV i X wiekiem przez kraj przeszły fale migrujących Gotów, Hunów, Awarów, Słowian, Bułgarów i Madziarów (Węgrów). Rodzima ludność wiejska chroniła się przed najeźdźcami w górach, dzięki czemu w znacznej mierze zachowała swoją romańską tożsamość. Spośród plemion osiadłych wówczas na ziemiach współczesnej Rumunii największy wpływ na jej kulturę mieli Słowianie.

W X stuleciu zaczął się tu kształtować ustrój feudalny; na czele społeczności stanęli dostojnicy wojskowi.

Począwszy od X wieku Madziarowie, wcześniej osiadli w Panonii, zaczęli zajmować Wyżynę Siedmiogrodzką, czyli tereny ograniczone lukiem Karpat Wschodnich i Południowych. W XIII w. cały ten obszar przeszedł pod berło węgierskie, jako odrębne księstwo (większość mieszkańców stanowili jednak Rumuni). Po niszczycielskich najazdach Tatarów w 1241 i 1242 r. węgierski król Bela IV w trosce o bezpieczeństwo kraju zaproponował osiedlenie się na jego rubieżach Sasom. W zamian za obronę południowo-wschodnich obrzeży królestwa władca przyznał im nieodpłatnie ziemię oraz ulgi w przymusowych daninach. To właśnie owi niemieccy kolonizatorzy założyli słynne siedem grodów, od których wywodzi się nazwa księstwa Siedmiogród, oraz wznieśli liczne budowle obronne, do dziś zadziwiające ogromem i solidnością.

W XIV i XV wieku księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny stawiły silny opór napierającemu na północ państwu osmańskiemu. Szczególnie znaczące zwycięstwa nad Turkami odnieśli m.in. hospodarzy (książęta) wołoscy Mircza Stary (Mircea cel Batrin) i Wład Palownik (Vlad TePes) oraz hospodar mołdawski Stefan Wielki (Stefan cel Mare).

Książę Wład Drakula, dla swego niebywałego okrucieństwa zwany Palownikiem (rum. Tepes), panował na Wołoszczyźnie w latach 1456-1462 oraz 1476-1477. Bezwzględny władca słynął z tego, że każde najmniejsze przewinienie karał wbiciem na pal. W kraju, gdzie widok „lasu” tysięcy pali nie należał do rzadkości, przestępczość zanikła zupełnie. Nie powinno jednak dziwić, że książę nie cieszył się popularnością i rychło został usunięty z tronu przez własnych bojarów, którym wcześniej wymordował lub obrócił w niewolników rodziny.

Podczas gdy Rumuni pamiętają głównie o okrucieństwach historycznego Włada, na Zachodzie jest on bardziej znany jako legendarny książę-wampir, bohater powieści Brama Stokera pt. Dra-kula. Syn Włada Draka, rycerza orderu smoka, zwany był Drakulą, czyli „Małym Smokiem”. Jednak rodowe nazwisko nie oznacza jeszcze, że jego właściciel musiał być potworem w ludzkiej skórze, chociaż we współczesnym języku rumuńskim słowo drąc oznacza diabła. Dopiero osobiste „zasługi” okrutni-ka sprawiły, że przeszedł do legendy, którą ludowe opowieści połączyły z odwieczną wiarą w wampiry i strzygi. Natomiast międzynarodowa sława Drakuli, nie pokrywająca się z faktami historycznymi, to głównie zasługa irlandzkiego pisarza.

Kiedy Turcy podbili Węgry w XVI w., Siedmiogród przeszedł w lenno Imperium Osmańskiego, zapewniając sobie autonomię płaconym sułtanowi haraczem.

Dzięki zachowaniu tej częściowej niezależności siedmiogrodzcy Niemcy mogli w XVI w. przejść na protestantyzm, a w konsekwencji zerwać z rządami katolickich Habsburgów. Nadzieje na niepodległość zostały zniweczone po tureckiej klęsce u bram Wiednia w 1683 i.) w trzy lata później Siedmiogród przeszedł pod panowanie Habsburgów. W latach 1703-1711 stłumili oni ruchy powstańcze, którym przewodził siedmiogrodzki książę Ferenc Rakoczy (Rakóczi) II.

Po zwycięstwie Turków w Siedmiogrodzie także Wołoszczyzna i Mołdawia autonomię opłacały składanym Turcji haraczem. (Brak bezpośredniego zwierzchnictwa pozwala zrozumieć, dlaczego architektura osmańska zachowała się tylko w Dobrudży, rejonie pomiędzy Dunajem a Morzem Czarnym). Na początku XVII wieku wszystkie trzy kraje zostały na krótko zjednoczone pod rządami panującego w Alba Iulia Michała Walecznego (Mihai Viteazul).

Turcy utrzymali zwierzchnictwo nad Wołoszczyzną i częścią Mołdawii aż po wiek XIX. Nie powiodły się zrywy powstańcze w 1821 i 1848 r. (Wiosna Ludów). Po klęsce Rosji w wojnie krymskiej (1853-1856) Rumuni uzyskali szansę na zrealizowanie swych dążeń niepodległościowych. Dzięki francuskiemu wsparciu w 1859 r. trony Mołdawii i Wołoszczyzny objął książę Aleksander Jan (Alexandru Ioan) Cuza. W ten sposób powstało państwo, które w 1862 r. przyjęło nazwę Rumunia. Cuza, będący zwolennikiem liberalnych reform, w 1866 r. został zmuszony do abdykacji na rzecz pruskiego księcia Karola I. Z rosyjską pomocą w 1877 r. Rumunia proklamowała zrzucenie osmańskiego jarzma, a po wojnie niepodległościowej w latach 1877-1878 rozciągnęła swe władanie także na Dobrudżę.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.