ORADEA
Oradea (107 tys. mieszkańców), położona zaledwie kilka kilometrów od granicy z Węgrami i 153 km na zachód od Kluża, jest stolicą administracyjną okręgu Bihor. To także centrum regionu Crisana, żyznej równiny u podnóża Karpat, przeciętej rzekami Keresz Biały, Keresz Czarny i Szybki Keresz (Crisul Alb, Crisul Negru i Crisul Repede), które już poza granicą Rumunii, na Węgrzech, łączą się w jeden Keresz.
Ze wszystkich miast dawnego Cesarstwa Austro-Węgierskiego Oradea (po węgiersku Nagyvarad, po niemiecku Grosswardein) chyba najlepiej zachowała XIX-wieczną elegancję. Po przyłączeniu do Rumunii w 1920 r. ta habsburska perła spadła do rangi prowincjonalnej mieściny i – pozostaje nią do dziś. Dosłownie na przedmieściach Oradei leży uzdrowisko Baile Felix z gorącymi źródłami siarkowymi, gdzie można się świetnie zrelaksować. Jest to znakomite miejsce na przerwę w podróży i wydanie resztek rumuńskiej waluty przed przekroczeniem granicy.
Orientacja
Dworzec kolejowy leży kilka kilometrów na północ od miasta; do centrum jedzie się stąd tramwajem #1 z Piata Bucuresti na południe (w lewo) do Piata Unirii. Za mostem, po drugiej stronie Szybkiego Kereszu, leży Piata Republicii (zwany też Piata Ferdinand I), z biurem turystycznym, hotelami i Teatrem Państwowym (Teatrul de Stat). Obok teatru zaczyna się biegnąca na północny wschód strada Republicii, główny deptak miasta.
Czynna całą dobę przechowalnia bagażu na dworcu kolejowym znajduje się obok restauracji na głównym peronie.
Informacje
Biura turystyczne – Agentia de Turism Crisul (tel.137737; pn.-pt. 7.00-17.00, sb. 9.00-13.00), obok hotelu Crisul przy Piata Republicii 4, organizuje wycieczki do Pestera Ursilor (jaskinia niedźwiedzia) w cenie 15 $ od osoby. Biuro nie prowadzi rezerwacji kwater prywatnych.
Automobil Clubul Roman (tel.130725) ma przedstawicielstwo w jednym z wieżowców przy wschodnim końcu Piata 1 Decembrie.
Pieniądze – Banca Comerciala Romana (Parcul Traian 8; pn.-pt. 8.00-13.00) wymienia czeki podróżne z dwuprocentową prowizją.
Poczta i telekomunikacja – Telefony międzynarodowe znajdują się na poczcie przy strada Roman Ciorogariu, czynnej codz. 7.30-19.00. Kierunkowy do Oradei: 059.
Zwiedzanie
Najważniejsze zabytki Oradei znajdują się przy dwóch placach w centrum, Piata Unirii i Piata Republicii. Cerkiew prawosławna (1792), na pierwszym z placów, nosi też nazwę „Cerkwi Księżycowej”, a to z powodu trzymetrowego globusa na wieży, pokazującego fazy Księżyca. Pozostałe kościoły i budowle świeckie przy placu prezentują interesującą mieszaninę renesansu, baroku, rokoka i secesji.
Przy Piata Republicii, po drugiej stronie Szybkiego Kereszu, stoi wspaniały Teatr Państwowy (Teatrul de Stat; 1900), zaprojektowany w stylu neoklasycznym przez sławnych wiedeńskich architektów Fellnera i Hellmera. W pobliżu, pośrodku Parku Trajana (Parcul Traian), czynne jest nieduże muzeum poświęcone węgierskiemu poecie Endre Ady’emu (zamk. pn.).
Inne godne uwagi budowle wznoszą się przy strada Stadionului, o przecznicę dalej na południowy zachód od dworca kolejowego. Tutejsza katedra katolicka (1780) to największy kościół katedralny w Rumunii. Niedzielna msza o 11.00 pełni rolę ważnego wydarzenia towarzyskiego.
Sąsiedni pałac biskupi (1770), ze stu pokojami i 365 oknami, wzorowano na wiedeńskim Pałacu Belwederskim. Obecnie mieści się w nim Muzeum Regionalne (zamk. pn.), jedno z najlepszych w kraju, z ekspozycją historyczną (parter), sztuką średniowieczną (I piętro) i rumuńską sztuką ludową (II piętro).
W pobliżu warto też obejrzeć Korytarz Armat, czyli ciąg XVIII-wiecznych arkad przy strada Stadionului.
Cytadelę na południe od rzeki, przerobioną całkowicie na biura administracji państwowej, można sobie spokojnie podarować albo rzucić na nią okiem w drodze na targ owocowo-warzywny.