Legendarna Sarmisegetuza
Na wschód od Hunedoary rozciągają się góry Sebes – słabo zagospodarowane i zaludnione oraz trudno dostępne, choć nie bardzo wysokie. Łatwo zabłądzić w bukowych gąszczach lasów i labiryncie górskich łąk. Jedyni ludzie, na jakich można się tu natknąć, to pasterze, drwale i smolarze wypalający węgiel drzewny.
W ostępach tej dzikiej krainy, w paśmie Orastie, archeolodzy odkryli ruiny miast i fortec dackich; tu na szczycie góry Gradistea znajdowała się legendarna stolica Daków, Sarmisegetuza.
Dakowie zaistnieli w historii za czasów perskiego króla Dariusza. Król dacki Burebista został odnotowany m.in. dlatego, że walczył z Cezarem pod Farsalos. Dakowie budowali kamienne twierdze, znali metalurgię, łacinę i pismo. Podobno król Decebal wystosował raz list do cesarza Trajana, napisany poprawną łaciną na… kapeluszu ogromnego grzyba.
Po wojnach dackich Trajana (101-106) całą ludność wspaniałej dackiej stolicy i okolicznych osad Rzymianie wypędzili, uwożąc do Italii ok. 50000 jeńców, 100 ton złota i 300 ton srebra. Sarmisegetuzę zrównali z ziemią. Sporo Daków uszło jednak w góry, dając początek ludności pasterskiej (elementy ich kultury, np. luźne białe koszule i kierpce, żywe są nawet w kulturze polskich i słowackich górali).
Góry Orastie opustoszały. Przez kilka wieków rzymskie posterunki wzbraniały dostępu w rejon dawnej stolicy Daków, ruiny miast i wiosek pochłonęła puszcza. W XVI w. na równinie Hateg, na zachód od Hunedoary, natrafiono na zniszczone fragmenty jakiegoś antycznego miasta. Ówcześni humaniści pomyłkowo okrzyknęli je Sarmisegetuzą, nawet pobliska wioska otrzymała taką nazwę. Błąd sprostowano dopiero po II wojnie światowej, kiedy odkryto pozostałości prawdziwej stolicy Daków w górach Orastie.
Obecnie na górze Gradistea można zobaczyć ślady dackich świątyń, wielki kamienny kalendarz, brukowane drogi, fragmenty murów i szczątki kolumnad, a w okolicy – pozostałości kilku osad rolniczych i grodów.