ARAD
Arad (114 tys. mieszkańców) leży w krainie winnic nad Maruszą (Mures), która, opływając tutejszą XVIII-wieczną cytadelę, zmierza dalej na zachód do Szegedu na Węgrzech. Twierdzę nadal zajmuje wojsko i nie można jej zwiedzać, ale w otaczających ją parkach latem wylegują się tłumy amatorów opalania. Prócz eleganckich domów z przełomu XIX i XX w., wzniesionych, gdy Arad należał jeszcze do Cesarstwa Austro-Węgierskiego, w mieście właściwie nie ma nic do oglądania. Można się tu zatrzymać, by wydać ostatnie leje przed przekroczeniem granicy z Węgrami, oddalonej o 20 km na zachód.
Orientacja
Dworzec kolejowy leży kilka kilometrów na północ od centrum. Jedzie się z niego tramwajem #1,2 lub 3 na południe (tzn. w lewo, stojąc plecami do dworca) bulwarem Revolutiei. Dworzec autobusowy znajduje się przy głównym bulwarze o dwie przecznice bardziej na zachód.
Przechowalnia bagażu w głównym budynku na dworcu kolejowym jest czynna całą dobę.
Informacje
Biura turystyczne – Agentia de Turism Zarandul (tel.257473), bulevardul Revolutiei 76, naprzeciwko ratusza, sprzedaje plany miasta (3 $) i bilety na autobusy na Węgry. Nie można liczyć tu na żadne adresy kwater prywatnych.
Oddział Automobil Clubul Roman (tel.281445) znajduje się przy strada 1 Decembrie 1918, obok hotelu Astoria.
Pieniądze – Banca Comerciala Romana, bulevardul Revolutiei 72, wymienia czeki podróżne i wypłaca pieniądze na kartę Visa (pn.-sb. 8.30-12.00).
Korzystniejsze kursy proponuje kilka kantorów przy bulevardul Revolutiei w centrum. Wymianą lei na forinty i odwrotnie parają się też cinkciarze kręcący się po ulicy, ale wchodząc z nimi w interesy, trzeba bardzo uważać.
Poczta i telekomunikacja – Centrala telefoniczna na Poczcie Głównej, przy bulevardul Revolutiei 44, jest czynna codz. 7.00-21.30. Kierunkowy do Aradu: 057.
Zwiedzanie
Po stłumieniu rewolucji w 1848 r. w tutejszej cytadeli (zamk. dla turystów) na polecenie Habsburgów stracono trzynastu węgierskich generałów. Przed kempingiem Sub Cetate stoi upamiętniający ich obelisk.
Neoklasycystyczny ratusz (1876), przy bulevardul Revolutiei, to najbardziej okazała budowla w Aradzie. Z tyłu, w Pałacu Kultury (1913) przy Piata George Enescu, znajduje się Muzeum Historyczne (zamkn. pn.). Bogata ekspozycja ukazuje całą historię regionu, lecz objaśnienia są tylko po rumuńsku.
Atrakcyjnym bulwarem Revolutiei można się przespacerować na południe do neoklasycystycznego Teatru Państwowego (Teatrul de Stat; 1874). Dwie przecznice dalej, na rogu Piata Plevnei, stoi (przed domem) pniak, do którego młodzi kowale, wstępując do cechu, wbijali symboliczny gwóźdź.
Noclegi
Kemping – Do solidnie prowadzonego kempingu Sub Cetate, strada 13 Generali 13, idzie się przez most kolo hotelu Parc, potem w prawo i 1,5 km w dół rzeki do tablicy „Popas Turistic”. Nic tu nie kursuje, ale spacer jest całkiem przyjemny. Za nocleg pod namiotem bądź w domku płaci się 5,50 $ od osoby. Na miejscu od marca do połowy października czynna jest restauracja/bar.
Hotele – Najlepiej zatrzymać się w hotelu Muresul (tel.280766) z przełomu XIX i XX w., bulevardul Revolutiei 88. Po gruntownym remoncie w 1993 r. przywrócono mu dawny blask; jedynka bez łazienki kosztuje tu 20 $, a jedynka/dwójka z łazienką 26/30 $.
W razie braku wolnych miejsc można poszukać hotelu Arad (tel.280894), bulevardul Decebal 9. Za pokoje z łazienką płaci się w nim 21/31 $.
Hotel Ardealul (tel.280840), niedaleko Teatru Państwowego, przy bulevardul Revolutiei 98, to piękny neoklasycystyczny budynek (1841) z salonem muzycznym, w którym koncertowali Brahms, Liszt i Strauss. Jedynka/dwójka z łazienką kosztuje tu 31/45 $.
W nowoczesnym pięciopiętrowym hotelu Central (tel.253108), przy strada Horia, obsługa jest gburowata, a pokoje mają wygórowane ceny – 35/42 $.
Dysponując kuponami hotelowymi, zamiast do skandalicznie drogiego hotelu Astoria (tel.216650), z dwójkami w cenie 120 $, lepiej zajrzeć do dziewięciopiętrowego hotelu Parc (tel.280820), strada Dragalina 25; za pokój z łazienką trzeba tu zapłacić (bez kuponów) 38/60 $.
Gastronomia
Na pizzę i dania z makaronu zaprasza Pizzeria Taveina, bulevardul Revolutiei 73, na dole budynku naprzeciwko ratusza.
Restauracja Come de Mamma, Piata Avram Iancu, to mała bezpretensjonalna knajpka, w której serwują standardowe dania kuchni rumuńskiej.
W Aradzie czynne są dwa targi pod gołym niebem: jeden na Piata Mihai Viteazul, a drugi, mniejszy, na Piata Catedralei, przy zachodnim końcu strada Mejinu.
Rozrywki
Agentia Teatrala (wt.-nd. 11.00-13.00), oferująca bilety na spektakle, mieści się z tyłu Teatru Państwowego.
Podróż
Pociąg – Główna linia kolejowa z Aradu na wschód prowadzi do Hunedoary, Sybina i Sighisoary, a na południe do Timisoary. Pociągi lokalne kursują na północ do Oradei (121 km, 2,5 godz.), na wschód do Devy (149 km, 4 godz.) i, częściej, na południe do Timisoary (57 km, 1,5 godz.). Jeździ stąd także nocny pociąg do Bukaresztu (589 km, 11 godz.).
Węgry – Arad jest ważnym przystankiem dla ekspresów Carpati, Muntenia, Alutus, Ister, Dacia, Ovidius i Pannonia z Budapesztu do Bukaresztu (pierwszy z wymienionych, Karpaty, jedzie z Warszawy). Składy niektórych ekspresów są w Aradzie rozdzielane: cześć do Bukaresztu kieruje się linią przez Sybin i Braszów, a część przez Timisoarę i Krajową. Na wszystkie trzeba rezerwować miejsca, a bilety na przejazdy międzynarodowe sprzedaje wyłącznie biuro CFR przy bulevardul Revolutiei 99, obok Teatru Państwowego (pn.-pt. 8.00-20.00).
Na Węgry jeżdżą także dwa pociągi lokalne z Aradu do Bekescsaby (68 km), ale godziny odjazdu trzeba dokładnie sprawdzić.
Można też podjechać jednym z sześciu pociągów osobowych codziennie kursujących do Nadlać (52 km, 1,5 godz.) i pokonać na piechotę, taksówką bądź autostopem 6 km do przejścia granicznego, a po drugiej stronie granicy wsiąść do pociągu z Nagylak do Szegedu (7 dziennie; 47 km, 1,5 godz.).
Autobus – Z dworca (autogara) w Aradzie, dwie przecznice na zachód od dworca kolejowego, odjeżdża kilka autokarów na Węgry. Codziennie po południu jeden wyrusza do Szegedu (106 km, 3 $), drugi trzy razy w tygodniu, również po południu, do Bekescsaby (87 km, 2 $), a trzeci wcześnie rano cztery razy w tygodniu do Budapesztu (276 km, 7 godz., 7 $). Bilety do Budapesztu i Bekescsaby kupuje się w kasie, natomiast do Szegedu u kierowcy. Zamiast wierzyć rozkładowi jazdy na dworcu, lepiej zapytać w informacji.
Połączenia autokarowe z Węgrami oferują także biura przy bulevardul Revolutiei – warto pochodzić i porównać ceny. Solidną firmą jest Marco Polo (tel.254473), bulevardul Revolutiei 59, obsługująca linię do Budapesztu (pt. 19.00, 5 godz., 5 $), a także do Polski, Austrii i Niemiec.